Ўтган 2016 йилги ҳисоботга нисбатан ўз кўрсаткичларини 19 поғонага яхшилаб, 2018 йилги ҳисоботда Ўзбекистон дунёда 99-ўринни эгаллади. Ўзбекистон 2,58 очко (5 очкодан) тўплаган бўлса, дунё пешқадами (Германия) 4,2 очко тўплаб, Марказий Осиёда иккинчи ўринни эгаллади.

Халқаро денгиз йўлларидан узоқда бўлган Ўзбекистон учун транспорт харажатлари иқтисодиётнинг рақобатдошлигининг муҳим омилига айланмоқда.

Шунингдек, мамлакатда аҳолининг транспорт ҳаракатчанлигини ошириш, ҳаракат таркибнинг доимий янгиланишини рағбатлантириш, парвозлар географиясини кенгайтириш ва транспорт инфратузилмасини яхшилаш учун шарт–шароитларни таъминлаши керак.

Логистика самарадорлиги кўрсаткичи

Логистика самарадорлиги индекси – LPI (Logistics Performance Index) Жаҳон банки томонидан ҳар икки йилда бир марта эълон қилинади. Ушбу индексни танлаш унга эътиборнинг ички ва халқаро логистика фаолиятини такомиллаштиришни рағбатлантириши билан боғлиқ бўлиб, бу миллий рақобатбардошликни ошириш учун зарур шартдир.

Ушбу кўрсаткичларнинг мамлакат бозор салоҳиятининг ривожланиши билан ўзаро боғлиқлиги аниқ, уларнинг қийматлари қанчалик баланд бўлса, савдо операциялари иштирокчиларининг ички ва ташқи бозор муносабатлари шунчалик самарали ривожланади, бу ЯИМнинг шаклланишига маълум ҳисса қўшади.

Ҳисобот Логистика самарадорлиги индексини белгилайдиган 6 компонентдан фойдаланган ҳолда рақобатбардошликни ўлчайди. 160 мамлакат баҳоланиб, баллар сони 1 ва 5 оралиғида. Индекс сўровнома асосида тузилган. Ҳар бир респондент логистика самарадорлигининг олтита асосий таркибий қисмлари бўйича саккизта чет эл бозорини баҳолайди:

– божхона ва чегараларни расмийлаштириш самарадорлиги;

– савдо ва транспорт инфратузилмаси сифати;

– рақобатбардош нархларда халқаро транспортни ташкиллаштириш қулайлиги;

– логистика хизматларининг сифати ва ваколатлари;

– товарларнинг ўтишини кузатиш;

– юкларни етказиб беришнинг ўз вақтида бажарилиши.

Ўтган 2016 йилги ҳисоботга нисбатан ўз кўрсаткичларини 19 поғонага яхшилаб, 2018 йилги ҳисоботда Ўзбекистон дунёда 99-ўринни эгаллади. Ўзбекистон 2,58 очко (5 очкодан) тўплаган бўлса, дунё пешқадами (Германия) 4,2 балл тўплаб, Марказий Осиёда иккинчи ўринни эгаллади.

Ушбу ҳисоботга кўра, божхона ва чегараларни расмийлаштириш самарадорлиги 2,1 балл (140-ўрин), савдо ва транспорт инфратузилмаси сифати – 2,57 балл (77-ўрин), халқаро транспортни рақобатбардош нархларда ташкиллаштириш қулайлиги – 2,42 балл (120-ўрин), Логистика хизматларининг сифати ва малакаси – 2,59 балл (88-ўрин), товарларнинг ўтишини кузатиш – 2,71 балл (90-ўрин), товарларни ўз вақтида етказиб беришининг бажарилиши – 3,09 балл (91-ўрин).

Товарларнинг ўтишини кузатиш (+53), логистика хизматларининг сифати ва малакаси (+28) ва товарларни ўз вақтида етказиб берилиши (+23) таркибий қисмларида Ўзбекистоннинг кўрсаткичлари сезиларли даражада яхшиланди.

• Ўзбекистоннинг энг заиф таркибий қисмлари божхона (140-ўрин) ва халқаро транспорт (120-ўрин) ҳисобланади.
• Божхона ва чегара расмийлаштируви самарадорлиги бўйича Ўзбекистон 26 поғонани пасайтирди.

Сўнгги йилларда Ўзбекистон транспорт инфратузилмасини ривожлантиришга, шу жумладан автомобил транспорти тизимини янада такомиллаштириш ва рақобатбардошлигини оширишга катта эътибор қаратмоқда.

Республиканинг барча минтақаларининг фазовий алоқаси таъминланди, йўловчилар ва юк транспорти соҳасида тизимли ислоҳотлар амалга оширилмоқда, шу жумладан халқаро стандартларга мувофиқ йўл ҳаракати хавфсизлиги ва қулайлигини ошириш.

Aйнан ушбу кенг кўламли иш Жаҳон банкининг умумэътироф этилган халқаро рейтингида акс этади.

Бугунги кунда Ўзбекистон транспорт тизими турли хил транспорт турлари ва мультимодал транспортни ривожлантириш, табиий тўсиқларни бартараф этиш ва транспортни бошқаришни такомиллаштириш ўртасида самарали ўзаро алоқаларни ўрнатиш йўлида бормоқда.

Кейинчалик ривожланган мамлакатларнинг транспорт тизимлари билан янада интеграциялашуви ва транспорт соҳасини ривожлантиришнинг замонавий тенденциялари транспорт хизматлари, инфратузилма ва самарали логистикани ривожлантиришга комплекс ёндашишни талаб қилади.

Рейтинг позицияларини танлаш

Ҳозирда рейтинглар ислоҳотларнинг бориши ва самарадорлигини объектив барометридир. Бундан ташқари, халқаро рейтинглар кўрсаткичларни яхшилаш учун мамлакатлар ўртасида рақобат руҳини рағбатлантиради.

Халқаро рейтинглар ва индексларнинг ўзаро боғлиқлиги институционал ривожланиш мамлакат ва унинг фуқаролари иқтисодий фаровонлигига таъсир этаётганини, инновациялар ва ахборот технологияларининг ривожланиши мамлакат ҳаётининг сиёсий ва ҳуқуқий жиҳатларига ижобий таъсир кўрсатиши мумкинлигини яна бир бор исботламоқда.

Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази